Szczegóły
Odsłony: 2077

WIEDZA O ZAGROŻENIU – MNIEJSZE STRATY
Nadchodące miesiące letnie mogą obfitować w dni nadmiernie upalne. Wysoka temperatura to wciąż lekceważona przez ludzi przyczyna wielu dolegliwości, a nawet zgonu. Według raportu Światowej Organizacji Meteorologicznej w latach 2000-2010 najwięcej zgonów nastąpiło na skutek fali upałów, które nawiedziły nasz kontynent. Najbardziej morderczy okres to rok 2003, kiedy to w Europie w wyniku udarów cieplnych zginęło ok. 35 tys. osób. Z kolei amerykańska instytucja zajmująca się środowiskiem - Earth Policy Institute podaje, że liczba ofiar mogła sięgnąć nawet 52 tysięcy. Podobne upały nie miały miejsca w Europie w ciągu ostatnich 500 lat.
Mitem jest to, że upał osiąga swoje apogeum w godzinach południowych. Otóż najwyższe temperatury w ciągu doby notowane są między godziną 15:00 a 18:00. Natomiast w okolicach południa mamy największe promieniowanie słoneczne, a więc największe dawki niebezpiecznych promieni ultrafioletowych, które docierają do naszej skóry.
Dlatego też, aby zachować bezpieczeństwo, przy przekroczeniu 30 stopni, powinniśmy ograniczać przebywanie w pełnym słońcu do minimum między godziną 10:00 a 18:00. Zwłaszcza dotyczy to osób starszych, dzieci i wszystkich cierpiących na choroby układu oddechowego i krążenia.
Mózg nie lubi upałów
Słońce na ogół kojarzy się z wakacyjną sielanką, relaksem i pozytywną energią. Jeśli sielanka zamienia się w piekło, a intensywna temperatura powoduje u ciebie dezorientację, nudności i intensywny ból głowy - uważaj, możesz mieć udar słoneczny. Czasem mogą to być także sygnały alarmujące o udarze mózgu. Ten pierwszy nazywany jest "letnim zabójcą", zaś drugi chorobą cywilizacyjną, która zbiera śmiertelne żniwo wśród coraz młodszych Polaków.
 
Udar cieplny, inaczej porażenie cieplne to efekt przegrzania organizmu. Z kolei udar słoneczny to węższe pojęcie, które dotyczy ściśle przegrzania na skutek zbyt długiego przebywania na słońcu. Promienie słoneczne padające na skórę głowy powodują przekrwienie mózgu i opon mózgowych. Intensywne słońce doprowadza do zaburzeń mechanizmów ośrodka termoregulacji, zaburzeń gospodarki elektrolitowej i odwodnienia organizmu. Udar słoneczny może nas zaatakować podczas np. zbyt długiego plażowania, zaś cieplny podczas przebywania w dusznym aucie, które stoi w korku.

Do głównych objawów udaru cieplnego należą: wzmożona potliwość, nudności, osłabienie organizmu, rumieńce na twarzy (w ciężkim przypadku bladość), niestabilny chód, bełkotliwa mowa, mroczki przed oczami, czasem utrata przytomności. Udar słoneczny obejmuje te objawy, natomiast dodatkowo u chorego występują: intensywny ból i zawroty głowy, gorączka, drgawki, przyśpieszone tętno, zwiotczenie mięśni, nienaturalnie sucha skóra, ogólne rozbicie psychiczne.
W razie zaobserwowania objawów udaru słonecznego należy usiąść w cieniu i podać chłodne napoje (bezalkoholowe). Jeśli stan chorego nie poprawia się lub wręcz pogarsza, np. chory traci przytomność to nie podawajmy napoju, ale starajmy się ochłodzić jego ciało kostkami lodu lub strumieniem wody. Ułóżmy go w pozycji bocznej i wezwijmy pomoc medyczną.
 
Na szczęście ryzyko udaru cieplnego oraz udaru słonecznego można znacznie zmniejszyć, unikając sytuacji, które powodują przegrzanie i nasłonecznienie oraz nawadniając regularnie organizm. Szczególnie powinni uważać ludzie osłabieni, w podeszłym wieku oraz dzieci. Oznak porażenia cieplnego nie powinno się lekceważyć tym bardziej, że niektóre z nich mogą przypominać objawy wylewu krwi do mózgu.

Udar mózgu - warto wiedzieć

Udar mózgu jest niezwykle groźnym schorzeniem na tle neurologicznym. W tym przypadku jego powstanie jest znacznie bardziej skomplikowane niż w przypadku udaru słonecznego, wywoływanego przez wysoką temperaturę, której możemy unikać. Ponad 80 proc. udarów to udary niedokrwienne. Mają one taki sam mechanizm powstawania jak zawał serca - skurcz lub zator naczynia powoduje niedokrwienie i niedotlenienie tkanek. Pozostałe to udary krwotoczne (wywołane wylewem krwi do mózgu, stąd potoczna nazwa wylew). Te ostatnie w swoim przebiegu często przypominają inne jednostki chorobowe, choćby udar słoneczny.

Szczegóły
Odsłony: 2415


Zagrożenie pożarowe w lasach
Utrzymywanie się bardzo wysokiej temperatury powietrza w okresach letnich, może mieć negatywne skutki dla zdrowia i życia ludzi, ruchu kołowego i szynowego, funkcjonowania systemu elektroenergetycznego i sieci wodociągowej, a także dla zagrożenia pożarowego w lasach.

Corocznie płoną setki hektarów lasów spowodowanych najczęściej bezmyślnością lu-dzi, a w czasie pożarów lasu płoną nie tylko drzewa, ale giną i zwierzęta.
Najczęstszymi przyczynami pożarów w lasach są:
•    palone w pobliżu lasu ogniska,
•    niedopałki papierosów porzucone w lesie lub w pobliżu,
•    nie dogaszone zapałki wyrzucane z przejeżdżających pojazdów,
•    przerzuty ognia z palących się traw (w wyniku wypalania),
•    iskry z pojazdów szynowych i innych,
•    umyślne podpalenia.
Aby uniknąć pożarów w lasach apeluje się do wszystkich przebywających na tych terenach o przestrzeganie podstawowych zasad:
1. W lasach i na terenach śródleśnych, na obszarze łąk, torfowisk i wrzosowisk, jak również w odległości do 100 m od granicy lasu zabronione jest:
•    rozniecanie ognia poza miejscami wyznaczonymi,
•    wypalanie wierzchniej warstwy gleby i pozostałości roślinnych,
•    palenie tytoniu, z wyjątkiem dróg utwardzonych i miejsc wyznaczonych do pobytu ludzi.
2. Otwartym ogniem można posługiwać się w lesie oraz w odległości mniejszej niż 100 m od jego granicy – tylko w miejscach wyznaczonych lub uzgodnionych z właścicielem lub zarządcą lasu.
3. Poruszajmy się samochodami tylko drogami oznakowanymi drogowskazami.
4. Zapamiętajmy, co określają stopnie zagrożenia pożarowego w lasach:

I - zagrożenie małe;
II - zagrożenie średnie; bądź ostrożny,
III - zagrożenie duże; nie wolno rozpalać ognisk nawet w miejscach wyznaczo-nych,  zakaz wstępu do lasu.

Każda osoba jest zobowiązana do przestrzegania przepisów przeciwpożarowych obo-wiązujących na terenach leśnych i ponosi odpowiedzialność za szkody wynikłe z nie-odpowiedniego zachowania się w lesie. Należy przestrzegać zakazów wynikających z tablic informacyjno-ostrzegawczych wywieszonych na terenach leśnych.

W jaki sposób i kogo zaalarmować po zauważeniu pożaru?
Po pierwsze: nie trać głowy! Rozejrzyj się dookoła i ostrzeż osoby znajdujące się w strefie zagrożenia. Oceń sytuację, jeżeli jest to zarzewie pożaru i zauważysz tlącą się pokrywę ściółkową, trawę, pojedyncze gałęzie na niewielkiej powierzchni (kilka m2), a także zboże lub ściernisko podejmij próbę jego ugaszenia, w tym celu wykorzystaj np.: gałęzie, koc, części ubioru, wodę (jeżeli jest dostępna), lub spróbuj przy pomocy łopaty odkryć wierzchnią warstwę ziemi by uniemożliwić rozprzestrzenianie się ognia. Nie chodzi o to, aby ryzykować życiem, ale jeśli cały pożar to kilka płonących gałęzi lub mały teren – masz szansę zapobiec jego powiększeniu.
Jeżeli jest to pożar niemożliwy do ugaszenia przy pomocy dostępnych ci środków sprawdź czy jesteś w bezpiecznym miejscu, jeśli nie – uciekaj! Jeśli pożar jest już na-prawdę duży, zapewnij sobie przede wszystkim bezpieczeństwo. Jeśli jest wiatr, a w lesie susza, możesz znaleźć się w śmiertelnym niebezpieczeństwie w niewiarygodnie krótkim czasie. Aby zwiększyć swoje szanse, przy niewielkim pożarze przemieść się tak, aby być w stosunku do pożaru od strony wiatru – czyli tak, aby przemieszczający się ogień oddalał się od Ciebie. Gdy pożar jest duży i nie możesz przejść na drugą stronę ognia – uciekaj w kierunki prostopadłym do kierunku wiatru. Jeśli wokół Ciebie jest już dużo dymu, staraj się trzymać dość blisko ziemi i zasłaniać twarz jakimś mate-riałem – np. chusteczką lub rękawem ubrania. Nie zatrzymuj się by „podziwiać” pożar. Pamiętaj – o twoim życiu mogą decydować dosłownie sekundy.
Jeżeli znajdziesz się w bezpiecznej odległości od pożaru niezwłocznie zaalarmuj straż pożarną dzwoniąc pod numer 998 lub 112. Po zgłoszeniu się dyżurnego podaj:
1. swoje imię i nazwisko,
2. możliwie dokładną lokalizację miejsca, w którym się pali; jeśli masz taką możliwość, podaj pozycję odczytaną z systemu GPS,
3. co się pali (czy jest to pożar ściółki, czy ogień objął wierzchołki drzew, czy jest to drzewostan młody czy stary, iglasty czy liściasty); w miarę możliwości określ szacun-kowo powierzchnię pożaru (np. pali się ściółka w starym drzewostanie iglastym na po-wierzchni o wielkość boiska do siatkówki),
4. czy zagrożeni są ludzie, zwierzęta gospodarskie lub budynki.
Po podaniu powyższych danych nie należy się rozłączać do chwili potwierdzenia przyjęcia zgłoszenia. Przyjmujący zgłoszenie może jeszcze zażądać dodatkowych informacji.
Pamiętaj! Alarmując służby ratunkowe mów wolno i wyraźnie. Odruch zaalarmowania jak najszybciej poprzez wykrzyczenie informacji znacznie opóźnia jej przekazanie czy-niąc ją niezrozumiałą i nieprecyzyjną.
Jeśli to możliwe udaj się na drogę dojazdową do lasu, oczekuj na jednostki straży po-żarnej lub służbę leśną i wskaż im miejsce powstania pożaru.

Szczegóły
Odsłony: 3089

WIEDZA O ZAGROŻENIU – MNIEJSZE STRATY (6)


Pożar w blokach wielorodzinnych, obiektach publicznych i zakładach pracy

Wszystkie niemal pożary, z wyjątkiem spowodowanych wybuchem lub awarią, powstają od małych ognisk, które można ugasić przysłowiową szklanką wody. Nie powodują one przeważnie większych strat materialnych. Jeżeli jednak w krytycznym momencie zabraknie podręcznego sprzętu i środków gaśniczych lub osoby, która potrafi je prawidłowo wykorzystać, a także jeżeli pożar nie zostanie natychmiast zauważony, w krótkim czasie przyjmie on fazę małego, a następnie średniego i dużego. Staje się wówczas zagrożeniem dla zdrowia i ludzi znajdujących się na terenie danego obiektu.

Szczegóły
Odsłony: 2698

WIEDZA O ZAGROŻENIU – MNIEJSZE STRATY

Szczegóły
Odsłony: 2887

WIEDZA O ZAGROŻENIU – MNIEJSZE STRATY (4) - ZAŁĄCZNIK

Szczegóły
Odsłony: 6081

WIEDZA O ZAGROŻENIU – MNIEJSZE STRATY (3)

Tereny dotknięte powodzią zagrożone są epidemiami chorób układu pokarmowego (czerwonką, durem brzusznym, salmonellozami, wirusowym zapaleniem wątroby), szerzącymi się poprzez zakażona wodę i żywność oraz z powodu nieprzestrzegania podstawowych zasad higieny. Aby ich uniknąć należy:

-          odkażać wodę przeznaczoną do celów spożywczych, do mycia warzyw i owoców oraz zębów,

-          nie spożywać produktów, które zostały zalane podczas powodzi, nawet szczelnie zamkniętych. Nie uszkodzone konserwy można otworzyć, w przypadku konieczności, tylko po uprzednim zdezynfekowaniu,

-          nie spożywać produktów niewiadomego pochodzenia,

-          rygorystycznie przestrzegać zasad higieny,

-          poddać się szczepieniom ochronnym,

-          w przypadku zaburzeń jelitowych i stanów gorączkowych bezzwłocznie zgłosić się do lekarza.

Szczegóły
Odsłony: 3322

WIEDZA O ZAGROŻENIU – MNIEJSZE STRATY

Powodzie należą do katastrof naturalnych powodujących na naszych terenach największe szkody w majątku indywidualnym i publicznym. Statystyki dowodzą, że zniszczenia na skutek wezbrań potęgują się z roku na rok. Z badań przeprowadzonych w ostatnich latach wynika, że bardzo duży odsetek ludzi nie wie, jak przygotować dom, by straty powodziowe były jak najmniejsze. W dodatku większość nie wierzy, że można zrobić coś samemu dla ochrony dobytku i własnego życia.

Czy można samemu zmniejszyć straty powodziowe?
Nie mamy wpływu na to, czy powódź wystąpi, czy nie. Natomiast każdy, kto mieszka na terenach nawiedzanych przez powodzie, może wiele zrobić, by zmniejszyć własne straty. Do takich działań należą przede wszystkim:

Ubezpieczenie domu i wyposażenia
W większości firm ubezpieczeniowych nie ma specjalnego ubezpieczenia przed stratami spowodowanymi przez powódź – jest ono elementem ubezpieczenia „od ognia i innych zdarzeń losowych”. Obejmuje zazwyczaj takie zdarzenia jak: ogień, huragan, powódź, grad, piorun, obsunięcia się ziemi, itp.
Wiele wskazuje na to, że ubezpieczenia będą w przyszłości jedną z ważniejszych metod ograniczania strat powodziowych. Stanowią one, z jednej strony zabezpieczenie na wypadek katastrofy dla potencjalnie zagrożonych, z drugiej zaś pozwalają zmniejszyć obciążenie finansowe budżetu państwa w fazie likwidacji skutków powodzi.

Zabezpieczenie techniczne
Do podstawowych działań technicznych, które zdecydowanie mogą przyczynić się do zmniejszenia strat powodziowych należy:
właściwe odprowadzenie wód deszczowych z okolicy domu
Jeśli teren wokół domu jest tak ukształtowany, że nie ułatwia szybkiego odprowadzenia wód deszczowych, istnieje duże niebezpieczeństwo przedostania się tych wód do piwnic czy leżącego poniżej poziomu gruntu garażu. Warto więc zadbać o takie ukształtowanie terenu wokół domu, by ułatwić odpływ wody oraz takie wyprowadzenie jej odpływu z rynny, by mogła szybko dostać się do systemu odwadniającego.
dbałość o prawidłowe działanie rowów odwadniających
Rowy odwadniające pełnią bardzo ważną funkcję, a ich nieprawidłowe działanie jest częstą przyczyną zalania lub podtopienia wielu budynków. Bywa, że rowy są niedrożne ze względu na rosnące w nich chwasty i wyrzucane odpady. Zdarza się, że zostają całkowicie zasypane, np. przy budowie wjazdu. Warto więc, najlepiej wspólnie z sąsiadami, sprawdzić, czy rowy w okolicy są drożne i ciągle je konserwować.
zabezpieczenie kanalizacji przed cofaniem się ścieków
Jedną z częstych przyczyn niemałych strat są ścieki, które w czasie powodzi, a nawet w czasie silnych deszczów, potrafią zalać piwnice niszcząc zgromadzone tam rzeczy. Jest na to prosta, lecz wymagająca nakładów finansowych rada, należy zamontować na sieci kanalizacyjnej zawór zwrotny lub ręcznie zamykaną zasuwę. Porad w tej sprawie udzieli każdy hydraulik.

Przygotowanie domu do powodzi
Przygotowanie domu na wypadek powodzi nie powinno odbywać się dopiero wtedy, kiedy ona nadciąga. Nakłady mogą być kosztowne, lecz w efekcie wydatki stają się opłacalne. Przed groźbą zalania budynku można ochronić się na kilka sposobów.
Zastosowanie osłon stałych (betonowych lub ziemnych) – sprawdza się tam, gdzie spodziewany zalew nie jest głęboki. Polega na opasaniu budynku niskim (do 1 m wysokości) wałem ziemnym lub murkiem betonowym czy kamiennym. Doraźną osłonę stanowić mogą osłony z worków wypełnionych piaskiem. Aby takie zapory spełniły swoje zadanie, należy przestrzegać następujących zasad:

  • przed położeniem pierwszej warstwy worków należy zdjąć darń i wykopać rów wiążący zaporę z gruntem o głębokości jednego worka (leżącego) i szerokości dwóch worków,
  • worki napełnić gliną, piaskiem lub mułem tylko do połowy,
  • nie jest konieczne wiązanie lub zszywanie worków ale należy pamiętać, żeby w pierwszej warstwie otwarte końce worków skierowane były pod prąd płynącej wody,
  • nie napełnioną, luźną cześć worka należy położyć tak, by przykrył ją następny worek (rys. poniżej)
  • po ułożeniu worka należy go dobrze ubić, tak by dokładnie wypełnił wszystkie wolne przestrzenie,
  • układając następną warstwę należy zmienić kierunek układania worków.

Zapora przy podstawie powinna mieć szerokość równą przynajmniej jej trzem wysokościom.
Przykłady różnych rodzajów zapór

zapora z worków zapora z worków uszczelniona folią

Ilość worków potrzebna do zbudowania zapory o długości 30 metrów

wysokość zapory wymagana ilość worków

  • 30 cm 600
  • 60 cm 2000
  • 90 cm 3400

Uszczelnienie domu to metoda polegająca na uniemożliwieniu wodzie dostępu do wnętrza budynku. Do typowych środków należą: położenie nieprzepuszczalnej warstwy na murach budynku (np. ceramicznej), nakładane na czas powodzi osłony na okienka piwnic i drzwi wejściowe, podniesienie progów, zamknięcie zasuwy w sieci kanalizacyjnej.
Zabezpieczenie przed wodą wnętrza budynku i wyposażenia ma za zadanie uniemożliwienie wodzie przepływu przez budynek. Najlepsze efekty daje odpowiedni dobór funkcji i pomieszczeń i ich wyposażenia, wodoodporna powierzchnia ścian, zastosowanie ceramicznych płytek podłogowych (zamiast parkietów lub drewnianych paneli) oraz umieszczenie niektórych urządzeń (np. piece c.o.) w bezpiecznych miejscach, np. na pierwszym piętrze lub strychu.

Organizacja życia i pracy w domu
Pamiętając o poniższych radach możemy w istotny sposób wpłynąć na wielkość strat:

  • Ważne dokumenty, pamiątki rodzinne, pieniądze i kosztowności powinny być przechowywane na wyższych kondygnacjach.
  • Z piwnicy i parteru powinno się usunąć wszystko, co może zostać zniszczone przez wodę.
  • Bezpieczniejszy dla samochodu jest garaż na poziomie terenu niż zlokalizowany w piwnicy.
  • Biuro wyposażone w drogi sprzęt komputerowy lub warsztat pracy wyposażony w kosztowne urządzenia nie powinien być zlokalizowany na parterze.
  • Przy zakładaniu lub modernizacji ogrzewania warto zastanowić się, czy można zainstalować piec c.o. nie w piwnicy lecz na wyższej kondygnacji.

Przygotowanie rodziny do ewakuacji
Zawsze mamy nadzieję, że nigdy nie zajdą okoliczności zmuszające rodzinę do natychmiastowego opuszczenia mieszkania. Nie mniej, decydując się na zamieszkanie w pobliżu rzek czy zbiorników wodnych, należy brać pod uwagę i taką ewentualność. Warto być na to przygotowanym. Człowiek zaskoczony nagłą sytuacją (np. przez powódź) często zachowuje się nierozsądnie, traci czas na podejmowanie sprzecznych decyzji oraz szukanie rzeczy nie zawsze najbardziej mu potrzebnych. Zmuszony do szybkiej ewakuacji traci głowę, zapomina o pewnych czynnościach lub ważnych przedmiotach, których nie powinien zostawić w domu. Dlatego ważne jest wcześniejsze ustalenie niektórych szczegółów z członkami rodziny, np.:
o Co każdy ma zabrać ze sobą z najpotrzebniejszych rzeczy osobistych, kto weźmie dokumenty, lekarstwa, pamiątki rodzinne, domowe zwierzęta, koce, śpiwory, latarkę, nieprzemakalne obuwie, odzież, żywność, itp. Należy zatem:
- przygotować najważniejsze dokumenty, których zniszczenie lub zaginięcie stwarzałoby wiele problemów. Do najważniejszych z nich należą zwykle: akty własności, akty urodzeń i ślubów, polisy ubezpieczeniowe, świadectwa pracy, dokumenty podatkowe, papiery wartościowe, testamenty, itp.
- sporządzić listę leków, które zażywane są przez członków rodziny, szczególnie przez osoby starsze lub chore oraz ich dawkowanie. W przypadku osób, które używają specjalnych urządzeń medycznych, np. rozruszników serca, należy zapisać typ rozrusznika, numer seryjny i inne niezbędne informacje. Osoby chore powinny posiadać ze sobą wyniki badań.
- zaplanować indywidualne wyposażenie dla każdego członka rodziny. Każda z osób powinna zabrać ze sobą ciepłą odzież, nieprzemakalną kurtkę i buty, zapasową bieliznę, śpiwór lub koc, dokumenty, środki higieny (mydło, ręcznik, szczoteczka, itp.). Warto zabrać ze sobą zapas żywności i napojów choćby na jeden dzień.
- przygotować listę innych niezbędnych rzeczy koniecznych do zabrania, np. radio przenośne, baterie, latarka, świece, środki opatrunkowe, kuchenka benzynowa lub gazowa, naczynia niezbędne do spożywania posiłków.
o Kto i jakie czynności wykona przed opuszczeniem domu. W związku z tym należy pamiętać o wyłączeniu wody, gazu, prądu, zamknięciu okien, drzwi, itp. Jeżeli to możliwe należy zaplanować zdemontowanie i przeniesienie wszystkich urządzeń elektrycznych i gazowych z pomieszczeń zagrożonych zalaniem oraz przeniesienie ich na wyższe kondygnacje (większość z tych urządzeń pozostawiona na swoim miejscu po powodzi nie nadaje się do naprawy).
Jeśli pomieszczenia sanitarne znajdują się w piwnicy lub przyziemiu i nie ma zainstalowanych zasuw lub zaworów zwrotnych na wylotach kanalizacji (muszla klozetowa, kratki ściekowe, inne) należy przygotować korki z drewna lub worków plastikowych oraz np. worki z piaskiem do ich obciążenia. Takie proste rozwiązanie skutecznie chroni pomieszczenie przed zalaniem przez cofające się ścieki. Należy również pamiętać o przeniesieniu z piwnicy środków chemicznych, które rozpuszczone w wodzie mogą stanowić poważne zagrożenie. Są to zazwyczaj farby, lakiery, rozpuszczalniki, środki ochrony roślin, trucizny na gryzonie, itp.
o Gdzie będą ewentualne miejsca kontaktowe rodziny, gdy powódź zaskoczy ich poza domem. Należy przemyśleć wszystkie możliwości (np. szkoła, praca, krewni czy punkt ewakuacyjny) oraz ustalić sposób kontaktu. Pamiętać przy tym należy, że mogą wystąpić problemy z połączeniami telefonicznymi.

Ważne telefony

OSP Sosnówka – dyżury całodobowe 757610308
Urząd Gminy 757621093 , 757621094
Zakład Usług Komunalnych Miłków 757610357 , 757610436
Pogotowie ratunkowe 999
Straż Pożarna – telefon alarmowy 998
Policja – telefon alarmowy 997
Komisariat Policji Karpacz 757619402
Praktyka Lekarza Rodzinnego – Podgórzyn 757621230
Praktyka Lekarza Rodzinnego – Sosnówka 757610267
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej 757621129

 

 

Szczegóły
Odsłony: 3514

WIEDZA O ZAGROŻENIU – MNIEJSZE STRATY

„Każdy chce być bezpieczny i równocześnie chce czuć się bezpiecznie. Bezpieczeństwo jest dla człowieka jedną z najważniejszych potrzeb”

Bezpieczeństwo definiowane jest jako stan braku zagrożeń, stan spokoju i pewności. Poczucie bezpieczeństwa to również stan uzyskany w wyniku zorganizowanej obrony i ochrony przed możliwymi zagrożeniami. Znaczący wpływ na poczucie bezpieczeństwa ma także znajomość zagrożeń oraz sposobów i możliwości zapobiegania lub minimalizowania ich skutków. Reakcje na poszczególne zagrożenia są bardzo różne i zależą od wielu czynników. Inaczej postrzegali zagrożenie np. mieszkańcy Wrocławia podczas powodzi w 1997r., a inaczej postrzegają je np. rolnicy, których pola i łąki woda zalewa corocznie. Lokalne właściwości zagrożeń zależą więc w dużej mierze od warunków geofizycznych czy mikroklimatycznych, ale także od stanu świadomości danej społeczności.
Zagrożenia naturalne oraz katastrofy techniczne, awarie, przerwy w funkcjonowaniu systemów i pojedynczych urządzeń technicznych wynikające z celowej lub nieświadomej działalności człowieka, powszechnie nazywane „sytuacjami nadzwyczajnymi”, wymagają szczególnie uważnego przygotowania zarówno ze strony władz gminnych, jak i samego społeczeństwa. Jednym z etapów tych przygotowań jest poznanie rodzajów zagrożeń, z którymi można się spotkać.
Szacuje się, że w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia było ponad 4-krotnie więcej katastrof naturalnych na świecie niż w latach pięćdziesiątych. Straty spowodowane przez kataklizmy są coraz dotkliwsze i stanowią poważne zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi. Najgroźniejszymi klęskami żywiołowymi są powodzie, pożary, silne wiatry, susze, trzęsienia ziemi i wybuchy wulkanów. Niejednokrotnie skutki tych zjawisk są tragiczne, a zniszczenia tak wielkie, że ich usunięcie przekracza możliwości regionów czy krajów. Giną, odnoszą obrażenia lub tracą dach nad głową tysiące ludzi, a straty mogą być tak duże, że państwa dotknięte takim kataklizmem nie są w stanie obyć się bez pomocy z zewnątrz. Na obszarze Polski największe szkody występują w wyniku powodzi, pożarów i silnych wiatrów.

POWODZIE
Wezbranie jest pojęciem hydrologicznym, opisującym wzrost poziomu wody w rzece, jeziorze lub morzu. Termin ów dotyczy samego zjawiska, bez odnoszenia go do skutków, które powoduje. Wezbranie występuje, gdy ilość wody, która spadła na ziemię przewyższa zdolność gruntu do jej wchłonięcia lub kiedy ilość wody dopływającej do rzeki jest większa niż pojemność koryta.
Powódź to wezbranie powodujące straty gospodarcze. Jest ono rozpatrywane w kategoriach społecznych, moralnych, ekonomicznych i środowiskowych. Powoduje zagrożenie zdrowia i życia ludzi oraz dezorganizację ich normalnego bytowania, a także straty materialne w postaci niszczenia domów, dróg, upraw, skażenia wody i terenu, itp.
Wyróżniamy powodzie opadowe, roztopowe, sztormowe i zatorowe. Często powódź jest skutkiem kilku przyczyn działających jednocześnie, np. topi się śnieg, pada deszcz, zaś spływająca kra utyka na przeszkodach, tworząc zatory. Mówimy wówczas o podwoziach mieszanych np. roztopowo-opadowych,
Powodzie opadowe (deszczowe) – pojawiają się w różnych porach roku i są spowodowane intensywnymi opadami deszczu. Najgroźniejsze, ze względu na szybkość powstania i przemieszczania się, są wezbrania na rzekach górskich i podgórskich. Nie zawsze jednak duże opady powodują powodzie. Zdarza się, że intensywne opady występujące po okresie bezdeszczowym nie powodują dużych wzrostów stanu wody. Ale zdarza się i tak, że nawet niewielkie opady mogą stanowić poważne zagrożenie powodziowe, gdy sa poprzedzone dłuższym okresem deszczowym.
Największe zagrożenie powodują deszcze nawalne. Trwają zazwyczaj od kilkunastu minut do kilku godzin, lecz są bardzo intensywne. Zdarza się, że suma opadu przekracza 100 mm w ciągu godziny. Deszcze te są przyczyną groźnych powodzi. Bywają również często powodem osunięć ziemi i powodzi błotnych.
Powodzie roztopowe – spowodowane są tajaniem pokrywy śnieżnej. Pojawiają się najczęściej w okresie wiosennym i najgroźniejsze rozmiary osiągają na dużych rzekach nizinnych.
Powodzie zatorowe – pojawiają się w czasie zamarzania rzeki, gdy w wodzie powstaje śryż, czyli kryształki lodu spowalniające przepływ wody i sprzyjające powstawaniu zatoru albo też podczas kruszenia się pokrywy lodowej. Dochodzi wówczas do spiętrzenia kry. Najgroźniejsze powodzie zatorowe powstają podczas wezbrań roztopowych na dużych rzekach nizinnych, a także w ujściach do morza.
Powodzie sztormowe – powstają na skutek silnego wiatru o sile przekraczającej 6o w skali Beauforta. Spycha on masy wody ku brzegowi, powodując zalewanie terenu i „wpychanie” wody w ujścia rzek. Powodzie sztormowe występują na wybrzeżach dość często, bo kilkanaście razy w roku. Są szczególnie niebezpieczne, gdy występują równocześnie z powodzią zatorową lub falą powodziową na rzekach.

Obiektami pozwalającymi obniżyć kulminację fali powodziowej i łagodzić niedobory wody w czasie suszy są sztuczne zbiorniki wodne (retencyjne). Ich głównym zadaniem jest zmniejszanie przepływów wysokich poprzez magazynowanie nadmiaru wody oraz podwyższanie przepływów niskich poprzez odprowadzenie zwiększonego odpływu w okresach suszy. Suma objętości wszystkich zbiorników istniejących w Polsce pozwala gromadzić zaledwie 6% średniego rocznego odpływu.

SILNE WIATRY
Wiatr to naturalny, poziomy ruch powietrza powstały wskutek różnic ciśnienia. Jest tym silniejszy, im większe są te różnice. Przy prędkościach przekraczających 15m/s (54km/h) wiatr stwarza poważne zagrożenia.

Klasyfikacja wiatru wg skali Beauforta:
Stopnie skali Nazwa wiatru Prędkość wiatru Oznaki zewnętrzne
m/s km/h
0 cisza 0,0-0,2 0-1 dym wznosi się pionowo
1 powiew 0,3-1,5 1-5 dym układa się wzdłuż kierunku wiatru, chorągiewka nie reaguje na wiatr
2 słaby wiatr 1,6-3,3 6-11 wiatr odczuwa się na twarzy, porusza chorągiewki
3 łagodny wiatr 3,4-5,4 12-19 poruszają się liście drzew, flagi łopoczą
4 umiarkowany wiatr 5,5-7,0 20-28 wiatr porusza gałązki drzew, unosi kurz i papiery
5 dość silny wiatr 8,0-10,7 29-38 chwieją się małe drzewa liściaste
6 silny wiatr 10,8-13,8 39-49 chwieją się duże gałęzie, gwiżdżą druty telefoniczne, użycie parasola jest trudne
7 bardzo silny wiatr 13,9-17,1 50-61 chwieją się całe drzewa, poruszanie się jest utrudnione
8 wicher, gwałtowny wiatr 17,2-20,7 62-74 wiatr porusza duże drzewa, coraz bardziej utrudnia ruch
9 wiatr sztormowy, wichura 20,8-24,4 75-88 zrywa dachówki, podnosi małe przedmioty
10 sztorm, silna wichura 24,5-28,4 89-102 wiatr wyrywa drzewa z korzeniami, powoduje poważne uszkodzenie budynków
11 silny sztorm, gwałtowna wichura 28,5-32,6 103-117 powoduje rozległe zniszczenia
12 huragan pow. 32,6 pow.118 powoduje spustoszenie
Rodzaje silnego wiatru w Polsce:
halny (fen) – jest wiatrem występującym lokalnie w górach i przedgórzu o stosunkowo dużej prędkości i porywistości. Ponieważ jest ciepły i suchy, zimą może powodować gwałtowne topnienie pokrywy śnieżnej i stać się przyczyną wzrostu zagrożenia powodziowego. Wiosną doprowadza do wysuszenia podłoża, wpływając niekorzystnie na wegetacje roślin.
sztorm – to silny, długotrwały wiatr wiejący na morzu. Powoduje powstanie fal osiągających nawet 3 m wysokości i 100-150 m długości.
trąba powietrzna – jest to szybko wirujący słup powietrza w kształcie leja o szerokości od kilku do kilkuset metrów oraz wysokości ok. 1 km. Ocenia się, że prędkość ruchu wirowego wewnątrz dochodzi do 50m/s (180 km/h). Prędkość poruszania się trąby powietrznej jest różna (średnio 20-50 km/h), czasem stoi w miejscu, a czasami rozwija prędkość do ok. 200km/h. Zawsze jednak niszczy prawie wszystko, co spotka na swojej drodze.
W Polsce zagrożenie przez trąby powietrzne występuje w ciepłej porze roku i najczęściej w godzinach popołudniowych.

POŻARY
Pożary są uwarunkowane różnymi przyczynami. Około 80% wywołane jest z powodu celowego lub nieumyślnego działania człowieka, a w szczególności przez nieumiejętne i bezmyślne obchodzenie się z ogniem i urządzeniami elektrycznymi oraz rozmyślnego podpalenia. Pożary wywołane przez naturę to przede wszystkim wyładowania elektryczne i samozapłon. Powstają przy szczególnie niesprzyjających warunkach atmosferycznych, takich jak: wysoka temperatura powietrza czy długotrwała susza. Główną przyczyną powstania tych pożarów są uderzenia pioruna. Innym rodzajem pożarów są pożary torfowisk, powstające w wyniku samozapalenia się torfu. Pożary powodują zniszczenia znacznych obszarów leśnych, budynków, są przyczyną strat w zwierzynie i stanowią zagrożenie dla życia i zdrowia człowieka.

SUSZE
Susze spowodowane są długotrwałym ograniczeniem opadów atmosferycznych. Różnią się od większości katastrof naturalnych tym, że nie zaczynają się nagle i nie przebiegają gwałtownie. Czasem trudno nawet określić kiedy susza zaczyna się lub kończy.
Rozróżniamy trzy rodzaje suszy: atmosferyczną, glebową i hydrologiczną. Jeżeli w Polsce, w okresie wegetacyjnym, nie ma opadów przez co najmniej 20 dni uznaje się, że nastąpił początek suszy atmosferycznej. Dalszy brak opadów powoduje suszę glebową, która wpływa niekorzystnie na wzrost roślin. Nawet, jeśli w tym czasie opady są minimalne, efekty suszy glebowej mogą zostać złagodzone, lecz mimo to susza może przejść w stan suszy hydrologicznej. Susze atmosferyczna i glebowa znikają stosunkowo szybko, natomiast susza hydrologiczna, której efektem jest niżówka hydrologiczna (obniżenie się poziomu wód powierzchniowych i podziemnych) trwa na ogół długo, nawet kilka sezonów, bowiem odbudowa zasobów wodnych wymaga obfitych oraz długotrwałych opadów deszczu i śniegu.
Susza, w zależności od miejsca występowania może przybierać charakter:
- ciągły – na terenach pustynnych, zajmujących 5% powierzchni ziemi,
- sezonowy – w regionach wyraźnej pory suchej i deszczowej,
- całkowicie nieprzewidywalny – może wystąpić w dowolnym miejscu i czasie.
Niekorzystnym efektem suszy jest wzrost zagrożenia ekologicznego i pożarowego. Jeśli przy niskich stanach wody do rzek odprowadzane są niezmienione ilości ścieków, wzrasta ich stężenie.
Jej konsekwencje w postaci kosztów są ogromne, a skutki porównywalne z innymi wielkimi zagrożeniami. Rozpatrując zjawisko suszy w kategoriach poza przyrodniczych możemy mówić również o suszy społeczno-ekonomicznej. Brak wody w rzekach i obniżenie się poziomu wód gruntowych maja bardzo poważne konsekwencje dla całej gospodarki.

BURZE, MGŁY, UPAŁY I INNE ZAGROŻENIA
Burza – jest zjawiskiem związanym z wysoko wypiętrzonymi chmurami o nazwie cumulonimbus, któremu towarzyszą wyładowania elektryczne w postaci błyskawic i grzmotów oraz bardzo silny i porywisty wiatr oraz opady. Burze są przyczyną wielu katastrof i nieszczęść. Wyładowania elektryczne stanowią zagrożenie dla ludzi, zwierząt i obiektów budowlanych, a silne wiatry dewastują lasy, niszczą domy, linie energetyczne, itp. Duże straty powodowane są przez gradobicia.
Mgła – jest zawiesiną małych kropelek wody lub kryształków lodu w przyziemnej warstwie powietrza powodującą zmniejszenie widoczności. Według meteorologów o wystąpieniu mgły możemy mówić wtedy, gdy widzialność nie przekracza 1 km. O uciążliwości mgły decyduje czas oraz intensywność jej trwania. Mgły tworzą się na skutek napływu wilgotnych mas powietrza, wypromieniowania ciepła z podłoża lub spływu powietrza po stokach górskich. Zanieczyszczenie powietrza potęguje mgłę i jest główną przyczyną smogu. Mgły mogą stanowić przyczynę poważnych zakłóceń komunikacyjnych.
Upały – według umownych kryteriów dzień upalny występuje wówczas, gdy maksymalna temperatura dobowa osiąga wartości wyższe niż 30 oC. Skwar może wywołać udar słoneczny, który z kolei może być przyczyną zgonu. Wysokie temperatury, trwające przez dłuższy okres mają niekorzystny wpływ na wegetacje roślin. Przy biometeorologicznym rozpatrywaniu upałów ważna jest również wilgotność powietrza.
Gołoledź – jest to na ogół jednorodny i przeźroczysty osad lodu powstały na skutek zamarznięcia przechłodzonych kropelek mżawki lub deszczu na powierzchniach o temperaturze ujemnej lub w pobliżu 0 oC. Jest to bardzo niebezpieczne zjawisko, będące przyczyną kolizji drogowych, mogące paraliżować komunikację na sporym obszarze. Gołoledź powstaje również na krzewach, drzewach, samochodach i innych przedmiotach znajdujących się w pobliżu gruntu. Nawarstwiająca się ilość lodu może wyrządzić znaczne szkody w drzewostanie i liniach energetycznych.
Zamiecie i zawieje śnieżne. Zamiecią śnieżną nazywamy wichurę porywającą leżące już na ziemi płatki śniegu. Zawieja jest z kolei zamiecią śnieżną przy równoczesnym opadzie śniegu. Zjawiska te powodują ograniczenie widoczności i powstawanie zasp śnieżnych często paraliżujących ruch drogowy.
Mrozy. Przyjmuje się, że silny mróz występuje wówczas, gdy temperatura powietrza spadnie poniżej - 20 oC. W aspekcie społecznym natomiast o silnych mrozach mówi się wtedy, gdy chłód staje się przyczyną śmierci ludzi i powoduje straty materialne.
Lawiny śnieżne – to gwałtowne przemieszczanie się dużych mas śniegu w dół stoku na odległość co najmniej 50 m. Tworzeniu się lawin sprzyjają: duża pokrywa śnieżna, struktura śniegu, kąt nachylenia zbocza, charakter podłoża, nasłonecznienie, gwałtowny wiatr, silne sygnały akustyczne i inne. Do powstawania lawin przyczyniają się także ludzie i zwierzęta. Lawiny niszczą lasy, szatę roślinną, infrastrukturę komunikacyjną i turystyczną. Pod masami śniegu giną także ludzie.
Trzęsienia ziemi – uznane są za najbardziej destrukcyjne ze wszystkich sił natury. Powodują ogromne zniszczenia materialne i nagłą śmierć ludzi. Oprócz zniszczeń mogą wywołać inne groźne zjawiska, np. monstrualnej wielkości fale uderzające w wybrzeża.
Wybuchy wulkanów – oprócz zjawiska uwolnienia lawy wywołują zjawisko podobne do powodzi, tzw. lahar. Są to popioły wulkaniczne zmieszane z wodą deszczową lub wodą z jeziora kraterowego, które zatapiają duże powierzchnie. Poza szkodami bezpośrednimi mogą wpływać na klimat dość dużych obszarów. Jest to skutek przedostawania się popiołów wulkanicznych do górnych warstw atmosfery, co może przez dłuższy czas ograniczać dopływ promieniowania słonecznego. Po największych wybuchach skutki obniżonej temperatury odczuwane były nawet przez dwa lata na całej kuli ziemskiej.