6

Staniszów to malowniczo położona wieś w środkowej części Wzgórz Łomnickich w zacisznej dolinie Lutynki. Zabudowania Staniszowa ciągną się na długości około 3 km i umownie jest podzielony na Staniszów Dolny, Średni i Górny.

Poniżej Panorama 360. Można oddalać, przybliżać i obracać się dookoła, w górę i w dół. Miłego oglądania ( niektóre panoramy potrzebują kilku sekund aby się prawidłowo wgrać)

Na terenie obecnego Staniszowa istniała osada datowana na VII – VIII wiek, o czym świadczą szczątki ceramiki odkryte w XX wieku. Pierwsze, istniejące w księdze biskupstwa wrocławskiego zapiski na temat istniejącej w tym miejscu wsi pochodzą z 1305 roku, natomiast już w 1338 roku była mowa o tutejszym kościele parafialnym. To zdecydowanie świadczy o tym, że już wtedy była to duża licząca się wieś. W roku 1367 książę Bolko w swoim dokumencie potwierdził, że Staniszów leży w okręgu sądowym Jeleniej Góry. Z 1410 roku pochodzą zapiski jakoby w okolicach Staniszowa, cystersi z Cieplic założyli stawy rybne. Dogodne położenie wsi poza większymi szlakami komunikacyjnymi gwarantowało pewnego rodzaju bezpieczeństwo, co w rezultacie skutkowało tym, że działania wojenne omijały te tereny. W roku 1521 wieś, jak i pozostałe w okolicy przeszła reformację, podczas której większość mieszkańców przyjęła protestantyzm, a miejscowy kościół przeszedł w ręce ewangelików.

Staniszów zasłynął tym, że w czasie wojny 30-letniej na wzgórzu Witoszy swoje proroctwa głosił Hans Rischmann, najsłynniejszy prorok Kotliny Jeleniogórskiej. Dla poznania miejsc, w których odbywały się spotkania i treści przepowiedni do wsi, przybywało wielu wędrowców i mieszkańców okolicznych miejscowości.

Od samego początku istnienia wsi jej charakter był niezmienny i skierowany głównie na rolnictwo, co nie zmieniało faktu, że rozwijała się bardzo słabo. Dopiero na początku XVIII wieku, wieś podzieliła się na dwie, a potem na trzy części. Pomimo podziału wsi, pozostała ona w całości w rękach hrabiego von Schmettau, a wartość majątku wynosiła odpowiednio: Staniszów Dolny – 6.535 talarów, Średni – 11.118 talarów i Górny – 4.590 talarów. Wśród mieszkańców było 8 kmieci, 21 zagrodników i 46 chałupników, wśród których było 7 rzemieślników.

W roku 1776 po śmierci hrabiego von Schmettau dobra staniszowskie odziedziczyła córka Harietta, która w 1784 roku wniosła je jako posag księciu von Reuss. Od tego momentu, aż do końca II wojny światowej wieś pozostała w rękach tej rodziny. Rozpoczął się ożywiony rozwój wsi, która stała się rezydencją książęcą. W tym czasie w Staniszowie Dolnym powstał okazały pałac zwany hrabiowskim, a w Staniszowie Górnym pałac wraz z folwarkiem i pięknym parkiem. W roku 1786 we wsi był kościół katolicki, 3 plebanie i szkoły, 3 folwarki i mieszkało 8 kmieci, 82 zagrodników 32 chałupników. W 1819 roku Staniszów został rozsławiony dzięki znanej wytwórni wódek i likierów, założonej przez Ch. Koernera, wcześniej będącego pracownikiem w dworskim browarze jako piwowar. On opracował recepturę na produkcję oryginalnego likieru ziołowego, który stał się popularny na świecie pod nazwą „Echt Stonsdorfer Bitter”.

Na początku XX wieku Staniszów otrzymał połączenie telegraficzne, a w 1903 roku na szczycie Witoszy ufundowano monumentalny pomnik Bismarcka. Dzięki okazałym pałacom, wytwórni likierów i Witoszy, Staniszów stał się bardzo popularnym wśród turystów miejscem, co było powodem do utworzenia w latach 1901 – 1927 odrębnej sekcji RGV. Zaczęło przybywać pensjonatów i gospód. Bliskość do Jeleniej Góry i Cieplic dodatkowo potęgowało popularność wczasowiska.

Po roku 1945 Staniszów nieco stracił na popularności. Pałace zostały wyszabrowane i przeszły w państwowe ręce tworząc w nich gospodarstwa PGR. Górny pałac przerobiono na dom wczasowy, a dolny opuszczony zaczął popadać w coraz większą ruinę. Obecnie oba pałace są w rękach prywatnych. Odremontowane i udostępnione turystom są jedną z wielu wizytówek Staniszowa.

Dzisiaj Staniszów budzi coraz większe zainteresowanie wśród mieszkańców Jeleniej Góry, którzy chętnie decydują się na osiedlenie w tym urokliwym i spokojnym miejscu.

Dawne nazwy:
1305 – Stansdorf; 1338 – Stonsdorf; 1367 – Stonsdorff; 1395 – Stohndorf; 1726 – Stonsdorff Nieder-, Mittel-, Ober; 1765 – Stonsdorf Nieder-, Mittel-, Ober; 1816 – Stohnsdorf; 1840 – Stonsdorf; 1945 – Łącznikowo; 1948 – Staniszów